-
1 сугыш
сущ.1) война́ || вое́нный, вои́нственныйикенче бөтендөнья сугышы — втора́я мирова́я война́
гражданнар сугышы — гражда́нская война́
Бөек Ватан сугышы — Вели́кая Оте́чественная война́
сугыш хәле — вое́нное положе́ние
сугыш техникасы — вое́нная те́хника
сугыш вакыты — вое́нное вре́мя
сугыш башлату — начина́ть/нача́ть войну́, развя́зывать/развяза́ть войну́; зате́ять войну́
сугыш планнары — пла́ны войны́, вои́нственные пла́ны
2) сраже́ние, би́тва, бойштык сугышы — штыково́й бой
сугыш кыры — по́ле би́твы
сугышлар бара — иду́т бои́
сугышта җиңеп чыгу — вы́играть сраже́ние
разведка сугышы — разве́дка бо́ем
әтәч сугышы — петуши́ный бой
3) дра́ка, схва́ткасугыш чыкты — завяза́лась дра́ка
•- сугыш башлаучы
- сугыш кирәк-яраклары
- сугышка сәләтле
- сугышка сәләтлелек
- сугыш чукмары••сугыш алласы — бог войны́; артилле́рия
сугыш төтене иснәү — поню́хать по́роху
сугыш уты кабызучы — поджига́тель войны́
сугыш чукмарлары — собир. вое́нщина
-
2 ут
I сущ.1) ого́нь, огонёк; пла́мя || о́гненныйҗем-җем килеп, утлар яна — сверка́ют огни́
чыршы утлары — огни́ ёлки
йортны ут чорнап алган — дом объя́т пла́менем
учакка ут ягып җибәрү — развести́ ого́нь в очаге́
2) пожа́рурманда ут чыккан — в лесу́ возни́к пожа́р
утны сүндерү — потуши́ть пожа́р
ут чыгару — вы́звать пожа́р
3) воен. ого́нь; стрельба́, пальба́ || огнево́йартиллерия уты — артиллери́йский ого́нь
ут ачу — откры́ть ого́нь
ут астында калу — попада́ть под обстре́л
4) перен. ого́нь, бойутка керәм — иду́ в бой ( в огонь)
5) перен. ого́нь, пыл, пла́мя || о́гненный, пла́менныймәхәббәт уты — пла́мя любви́
йөрәккә ут кабызу — заже́чь пла́мя в се́рдце
күзләрендә ут — в глаза́х огоньки́
сугыш уты — пла́мя войны́
6) перен. жар, ( высокая) температу́ра; лихора́дкабала ут эчендә — ребёнок весь в жару́
ул ут эчендә саташып ята — он бре́дит с высо́кой температу́рой
7) светтәрәзәдәге ут яктысы — свет в окне́
ут кабызу — заже́чь свет
ут сүндерү — погаси́ть свет
8) разг. электри́чествоут өчен түләү — заплати́ть за электри́чество
9) в знач. прил.; перен. горя́чий, отча́янныйут хатын — отча́янная же́нщина
ут холык — горя́чий хара́ктер
•- ут алу- ут ачу
- ут кабу
- ут корты
- ут кутыры
- ут күршесе
- ут ноктасы
- ут салу
- ут сүндергеч
- ут тавы
- ут ташы
- ут төртү
- ут төртүче
- ут үләне
- ут чаткысы
- ут чыгару
- ут шәүләсе
- ут яктысында
- утка күренү
- утка табынучы
- утка чыдам
- утка чыдамлы
- утка чыдамлы материаллар
- утка чыдамлылык••ут белән су арасында — меж двух огне́й
ут борчасы — шалу́н, непосе́да
ут йоту — си́льно горева́ть, кручи́ниться; кручи́на
ут йөгерү — появле́ние стра́ха, боя́знь
ут өермәсе — о́гненный шквал
ут уйнату — де́лать спо́ро, рабо́тать с огонько́м
күзләре ут чәчә — его́ (её) взгляд пыла́ет огнём
ут чыккан кебек ашыгу — спеши́ть, как на пожа́р
ут чыкканмы әллә? — не на пожа́р ведь?
ут ягып талашу — руга́тельски руга́ться
ут яну — горе́ть пла́менем, пыла́ть
утка бастыру — зада́ть жа́ру, зада́ть пе́рцу
утка керосин сибү — (под)ли́ть ма́сла в ого́нь
утсыз төтен булмый — (посл.) нет ды́ма без огня́; где дым, там и ого́нь
уттан алып суга салу — ( кинуть) из огня́ да в по́лымя
уттан котылу, суга төшү — (попа́сть) из огня́ да в по́лымя
- ут капкандайуттан курыккандай курку — боя́ться как огня́
- ут кебек
- ут күз
- ут күзле
- ут чәчү
- ут чыккан кебек
- утка салу II сущ.; уст.трава́, травяни́стое расте́ние ( встречается в составных названиях растений)- ут агасы -
3 поджигатель
-
4 изоляция
сущ.1) изоля́ция || изоляцио́нный ( кожух)җылылык изоля́циясе — теплова́я изоля́ция, термоизоля́ция
изоля́ция материаллары — изоляцио́нные материа́лы
2) полит. изоля́циясәяси изоля́ция — полити́ческая изоля́ция
сугыш уты кабызучыларга мораль изоля́ция игълан итү — объяви́ть мора́льную изоля́цию поджига́телям войны́
• -
5 кабызучы
сущ.поджига́тель; разжига́ющий (что-л.); тот, кто зажига́ет, поджига́етсугыш уты кабызучылар — поджига́тели войны́
-
6 омтылыш
сущ.1) стремле́ние, устремле́ние ( о движении)алга омтылыш — стремле́ние вперёд
2) стремле́ние, поры́в; накло́нность, влече́ние, тя́га, пристра́стие (к кому-л.; чему-л.; что-л. сде́лать)гуманистик омтылышлар — гуманисти́ческие устремле́ния
хезмәткә омтылыш — трудово́й поры́в
фәнгә омтылыш — тя́га к нау́ке
күңел омтылышы — поры́в души́
уртак омтылыш — о́бщий поры́в
эчке омтылыш — вну́треннее влече́ние
3) цель, жела́ние, жа́ждакөрәшкә омтылыш — жа́жда борьбы́
безнең омтылыш - яңа сугыш уты кабынмасын! — на́ша цель - чтоб не разгоре́лось пла́мя но́вой войны́!
4) попы́ткаязучылык хезмәтенә омтылыш ясау — сде́лать пе́рвую попы́тку к писа́тельскому труду́
-
7 пожар
-
8 предостережение
-
9 һәлакәтле
прил.1) прям.; перен. ги́бельный, губи́тельный, па́губный, смерте́льныйһәлакәтле сугыш — губи́тельная война́
һәлакәтле йогынты — па́губное влия́ние
һәлакәтле адым — смерте́льный шаг
2) опустоши́тельный, уничтожа́ющий, разруши́тельныйартиллериянең һәлакәтле уты — уничтожа́ющий ого́нь артилле́рии
давылның һәлакәтле көче — разруши́тельная си́ла урага́на
3) бе́дственный, катастрофи́ческий, катастрофи́чный; роково́й, траги́ческийһәлакәтле хәл — катастрофи́ческое положе́ние
һәлакәтле язмыш — рокова́я (траги́ческая) судьба́
См. также в других словарях:
ут — I. 1. Яна торган әйберне чорнап алган кызу газлар; ялкын 2. Яктырткыч приборлардан таралган яктылык. Кабызылган, яндырылган яктырткыч приборлар тур. 3. күч. Күзләрдәге ялтырау (гадәттә кешенең эчке халәтен белдерә) ут кабынды кинәт күзләренә 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге